24 Σεπτεμβρίου 2017

Ο ταλαντούχος κωμικός κ. Μητσοτάκης


Ο Κυριάκος Μητσοτάκης που, τελευταία, απολαμβάνουμε on camera, είναι η τρέχουσα προσωποποίηση της αλήθειας του: ένα διασκεδαστικό λάθος – μια ασύμμετρη απειλή 


Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής

Η λέξη «διασκεδαστικός» είναι αυτή που περιγράφει καλύτερα (και ευγενικότερα) απ’ όλες τις άλλες τον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκο Μητσοτάκη. Η λέξη αυτή αποσπάστηκε από τα λεξικά και, σταδιακά, προσκολλήθηκε ως αρμόζον επίθετο στο δημόσιο προφίλ του ανδρός∙ για να στερεωθεί εν τέλει, ως ο πλέον ευγενής χαρακτηρισμός του αρχηγού του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, (δίπλα στον… αγενέστατο λαϊκό χαρακτηρισμό «Κούλης», που ανέκαθεν τον συνόδευε), όταν προ ημερών ολοκλήρωνε μια αξιοθαύμαστη φαντασμαγορία ξεκαρδιστικών γκαγκς που ξεπερνούσαν τα αντίστοιχα του Ζακ Τατί, καθώς και του Ρόουαν Άτκινσον, του επονομαζόμενου και Mr Bean: δοκίμαζε το βαθμό ρύπανσης του Σαρωνικού, σκύβοντας και βουτώντας ένα βαμβάκι σε πετρελαιοκηλίδα ● χαιρετούσε τις κούκλες στις βιτρίνες υποδυόμενος (!) τον χαζό πολιτικό ● Ευχόταν «καλή ευρωπαϊκή πορεία» στον αποκλεισμένο από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις ΠΑΟΚ… Και όλα αυτά on camera… 

Η κάμερα, όπως ο καθρέφτης του Αντρέ Μπρετόν «είναι ένας θαυμαστός μάρτυρας που αλλάζει συνεχώς. Δίνει τα στοιχεία με ηρεμία και δύναμη αλλά, όταν έχει πάψει να μιλάει, μπορείς να δεις πως όλα ήταν λάθος. Είναι η τρέχουσα προσωποποίηση της αλήθειας». Απ’ αυτή την άποψη, ο διασκεδαστικός Κυριάκος Μητσοτάκης που, τελευταία, απολαμβάνουμε on camera είναι η τρέχουσα προσωποποίηση της αλήθειας του, ένα διασκεδαστικό λάθος… 


***** 

Αντίθετα, η σταθερή προσωποποίηση της αλήθειας του, της πολιτικής του αλήθειας, που θέλοντας και μη μας ενδιαφέρει (εν δυνάμει πρωθυπουργός υποτίθεται ότι είναι ο άνθρωπος), αντανακλάται στη ρητορική του ανδρός. Καθώς, λοιπόν, δηλώνει «ο Άδωνης δεν εκφράζει ακραίες θέσεις, είναι προσωπική μου επιλογή», και αμέσως μετά «η κοινωνική ισότητα είναι ενάντια στην ανθρώπινη φύση», η σταθερή προσωποποίηση της αλήθειας του γίνεται απειλητική: ένα τρομακτικό και εξαιρετικά επικίνδυνο λάθος, ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός on camera!.. 

«Στην τηλεόραση πρέπει να κολακεύεις διαρκώς την επίφοβη μάζα με την κολοσσιαία δύναμη, την οποία ο Φρόυντ εξέλαβε λανθασμένα σαν επαναστατικότητα, ενώ δεν είναι παρά η χυδαιότητα εν πλήρει - καταστροφική – δράσει», έλεγε ο φίλος μου ο Ραφαηλίδης. Έ, λοιπόν, ο διασκεδαστικός αυτός τύπος, (υπό την επιρροή της… προσωπικής του επιλογής, προφανώς) το παίζει μαζάνθρωπος. Αλλά ο γνήσιος δημοκράτης δεν μπορεί να είναι μαζάνθρωπος, ούτε καν να τον παριστάνει: «Μαζάνθρωπος είναι ο εν δυνάμει φασίστας, θα πει ο Μαρκούζε, ο πρώτος που θα επισημάνει τη δυνατότητα που προσφέρουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στους εξουσιαστές να παριστάνουν τους δημοκράτες ανέξοδα μεταθέτοντας τα δικτατορικά καθήκοντα στη μάζα… 

Από την άλλη, οφείλουμε να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι τα περισσότερα απ’ αυτά τα ακροδεξιά… μαζανθρωπικά δεν ειπώθηκαν από τον αρχηγό της Ν.Δ, αλλά διαβάστηκαν. Στο υπερσύγχρονο autocue που, σύμφωνα με τον «Βηματοδότη», είχε στηθεί από τους επικοινωνιολόγους του «για να προστατεύει τον ομιλητή και να τον κάνει να φαίνεται (τουλάχιστον τηλεοπτικώς) άνετος και ότι τα λέει απ' έξω»… 


***** 

Αν είναι έτσι, η σταθερή προσωποποίηση της αλήθειας του Κυριάκου Μητσοτάκη (μέσω της on camera ρητορικής του) δεν είναι παρά η selfie ενός πολιτικού που άγεται και φέρεται από τις επικοινωνιακές παλινδρομήσεις των εναλλασσόμενων συμβούλων του – προεξαρχούσης της… προσωπικής του επιλογής. Επί το λαϊκότερον, πότε Βούδας, πότε Κούδας, πότε Ιησούς κι Ιούδας, μια ασύμμετρη απειλή: ένα τρομακτικό και εξαιρετικά επικίνδυνο λάθος. 

Όπως και να ‘χει, είτε διασκεδαστικό, είτε επικίνδυνο, αυτό το «λάθος» είναι ο πολιτικός εκφραστής της συντηρητικής παράταξης, ο αντικειμενικός εκφραστής της κυρίαρχης οικονομικής τάξης και των ιδεών της. Και αν, όπως υποστήριζε ο Μαρξ, σε κάθε ιστορική φάση οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης, τότε η παρούσα κυρίαρχη τάξη εμφορείται από ιδέες που συνιστούν μια σαφή απειλή για τα λαϊκά στρώματα, ένα εξαιρετικά επικίνδυνο λάθος. 

Ευτυχώς που μεσολαβεί ο Γκράμσι και το διορθώνει διασκεδάζοντάς το, όπως, περίπου, κι εμείς: η ιδεολογική κυριαρχία της οικονομικά κυρίαρχης τάξης δεν είναι παρά µια μεταβαλλόμενη ισορροπία. (......) Συχνά διάκειται εχθρικά όχι µόνον προς τους ταξικούς εχθρούς της κυρίαρχης οικονομικά τάξης, αλλά και προς κάποια στρώματα της ίδιας της κυρίαρχης τάξης, μεταθέτοντας συνεχώς την κριτική της από 'δώ εκεί, σε ένα αέναο σούρτα – φέρτα. Πότε Μακρόν, πότε… Άδωνης

*Από την ΑΥΓΗ της Κυριακής

17 Σεπτεμβρίου 2017

Media στα χρόνια της χολέρας


Αρχίζει άλλη μια περίοδος μεγάλης αποχαύνωσης, με την Ελλάδα να παρακολουθεί πώς τη βγάζουν μερικοί φιλόδοξοι πεινασμένοι σε ερημικά νησιά*   - Και ένα και δύο και τρία survivor, στα χρόνια της μιντιακής χολέρας… 

Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής  

Πριν τελειώσει το καλοκαίρι και φτάσει το φθινόπωρο, στο θερμό μεσοδιάστημα που ο αέρας γίνεται βαρύς και τα χρώματα γλυκαίνουν, με τη συγκατάθεση του Φερνάντο Πεσσόα, τα απογεύματα συνηθίζουν να φορούν το αισθαντικό ένδυμα ενός πομπώδους και απατηλού κομπασμού τηλεπερσόνας. Θυμίζουν τα τεχνάσματα της φαντασίας μας που η νοσταλγία τα αφήνει άθικτα να ξεμακραίνουνε αόριστα, σαν τα αυλάκια που αφήνουν πίσω τους τα πλοία, το ένα μετά το άλλο, σχεδιάζοντας πάντα το ίδιο φιδάκι. 

Ωστόσο οι νύχτες, σαν τη θάλασσα την ώρα της παλίρροιας, γεμίζουν από ένα αίσθημα πιο φρικτό από την πλήξη, αλλά που μόνο πλήξη θα μπορούσα να το ονομάσω, ένα αίσθημα απόγνωσης απροσδιόριστο, ένα αίσθημα ναυαγίου της ψυχής ολόκληρης: και ένα και δύο και τρία survivor. Στα χρόνια της μιντιακής χολέρας…

***** 

«Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση», έλεγε ο Ουμπέρτο Έκο. Και αυτή είναι μια ρήση – απάντηση σε αυτούς που απέμειναν να αναρωτιούνται ποια μύγα τσίμπησε τους γιαλαντζί ολιγάρχες των καιρών μας και σκορπούν τόσα εκατομμύρια για μια τηλεοπτική άδεια… Δύο εφημερίδες… Τρεις και χίλιους δεκατρείς ιστότοπους στο διαδίκτυο: Όταν διαβάζω την «Αυγή», γνωρίζω την πολιτική τοποθέτηση της εφημερίδας, θα έγραφα παραφράζοντας τον Ιταλό φιλόσοφο των media: Στο διαδίκτυο, δεν ξέρω ποτέ ποιος μιλάει. Είμαι δυνητικό θύμα κάθε πιθανής ή απίθανης παραποίησης ή πλεκτάνης. Ένας νέος άνθρωπος δύσκολα διακρίνει ανάμεσα σ' έναν ιστότοπο αντικομμουνιστικό και σ' έναν κανονικό δημοκρατικό ιστότοπο... Δεν νομίζω ότι το καταφέρνουν όλοι. Μόνον εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τον έναν ιστότοπο από τον άλλο, να προσεγγίζουν τα πράγματα με κριτική ματιά, το κατορθώνουν. Είναι αυτοί που πήγαν στα καλύτερα σχολεία. Η αριστοκρατία είναι πάντοτε η ίδια… 

***** 

Η αριστοκρατία είναι πάντοτε η ίδια, αλλά προς το παρόν καλείται να πληρώσει. Μα, μέχρι τότε, Οκτώβριο και βάλε λένε οι ειδήσεις, οι… αριστοκράτες καναλάρχες θα μας ταΐζουν fake news και reality απογνώσεις: και ένα και δύο και τρία survivor στα χρόνια της μιντιακής χολέρας. Ή για πάντα; Λείπει ο πολιτισμός εν γένει, ο πολιτικός πολιτισμός, η εξέλιξη της κουλτούρας, της αριστερής κουλτούρας, της κουλτούρας που γέννησε η ΕΔΑ και οι Λαμπράκηδες, ο Ηλιού και ο Κύρκος κι ο Δρακόπουλος, ο Κουλουφάκος και ο Δεσποτίδης… 

Λείπει ο πατριωτισμός και η ελληνικότητα, με την αισθαντική πολιτική και πολιτιστική τους δύναμη, (όπως υπεβλήθησαν – 1930-1967 – από τον Καζαντζάκη, τον Πικιώνη, τον Κόντογλου, τον Τσαρούχη, τον Μόραλη, τον Χατζηκυριάκο - Γκίκα, τον Κουν, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο τον Τσιτσάνη, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη) καθώς και η λαϊκότητα (ούτε ελιτισμός, ούτε λαϊκισμός), που αποτελούσαν βασικά συστατικά στοιχεία της ιστορικής Ελληνικής Αριστεράς, στοιχεία εν ελλείψει στο «σώμα» και το «πνεύμα» του ΣΥΡΙΖΑ: πώς θα συνεχίσει να ελκύει; Πώς θα τον αγαπήσουν οι πολλοί; Πώς θα σχετισθούν, θα ζήσουνε μαζί του; Αρκεί η πολιτική φρεσκάδα του Τσίπρα και το παρελκόμενο (και παρερχόμενο) «ηθικό πλεονέκτημα»; 

***** 

Λείπει η τηλεόραση ως η ογδόη των Τεχνών. Η πεμπτουσία της αρετής της, που συνίσταται στη δυνατότητα του πλέον ευκρινούς αντικατοπτρισμού της πραγματικότητας – να «βλέπει» όπως ο Αντονέν Αρτώ το θέατρο: το αληθινό θέατρο μοιάζει με την πανούκλα, όχι γιατί είναι μεταδοτικό, αλλά επειδή, όπως ακριβώς και η πανούκλα, είναι η αποκάλυψη, το ξεμπρόστιασμα, η εξωτερίκευση ενός βάθους λανθάνουσας σκληρότητας, με τη βοήθεια της οποίας εντοπίζονται όλες οι διεστραμμένες δυνατότητες του νου, ατόμων ή ομάδων… 

Όμως όχι, ούτε ίχνος ευκρινούς αντικατοπτρισμού: αρχίζει άλλη μια περίοδος μεγάλης αποχαύνωσης, με την Ελλάδα να παρακολουθεί πως τη βγάζουν μερικοί φιλόδοξοι πεινασμένοι σε ερημικά νησιά σαν τη θάλασσα την ώρα της παλίρροιας, θα γεμίζουν από ένα αίσθημα πιο φρικτό από την πλήξη, αλλά που μόνο πλήξη θα μπορούσα να το ονομάσω, ένα αίσθημα απόγνωσης απροσδιόριστο, ένα αίσθημα ναυαγίου της ψυχής ολόκληρης: και ένα και δύο και τρία survivor. Στα χρόνια της μιντιακής χολέρας…

(Από την ΑΥΓΗ της Κυριακής της 17/9/2017)

* Από ανάρτηση του διαδικτυακού φίλου, συγγραφέα Πέτρου Μπιρμπίλη, στο facebook 

6 Σεπτεμβρίου 2017

Ο Αλέξης, ο Ανδρέας και τα... δοκίμια



Κάποιοι αμφισβητούν (με άρθρα και αναλύσεις που πατούν σε θεωρίες και δόγματα) ακόμα και τη ρητορική του πρωθυπουργού για έναν άλλο πρωθυπουργό 



 Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής 

Όσοι αντιμετωπίζουν ιδεολογικά (με άρθρα και αναλύσεις που πατούν σε θεωρίες και δόγματα) την παρούσα κυβερνητική πραγματικότητα, ιδιαίτερα τις ρητορικές του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμα, το πιθανότερο είναι να χάσουν τον μπούσουλα που οδηγεί στην κριτική θεώρηση των παρόντων κυβερνητικών προσώπων και πραγμάτων. Να βγουν εκτός χρόνου δηλαδή, και να καταλήξουν στη συγγραφή άτοπων και άγονων πολιτικών δοκιμίων χωρίς παραλήπτες. Το έκαναν (το κάναμε) επί ΠΑΣΟΚ, κατά κόρον, οι αριστεροί αναλυτές και στοχαστές. Και εξακολουθούν να το κάνουν και επί ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα και κυβερνητικά στελέχη, και υπουργοί… 

Η κυβερνητική πραγματικότητα ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, απέχει παρασάγγας από την ιδεολογική «πραγματικότητα» ΣΥΡΙΖΑ – δεν μπορούσε παρά να απέχει, από τη στιγμή που ο πρόεδρος του κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς Αλέξης Τσίπρας, τη μεγάλη νύχτα της 12ης Ιουλίου 2015, αποφάσισε να αποστασιοποιηθεί από το πολιτικό – ιδεολογικό «θέλω» του κόμματός του για να υπηρετήσει, ως πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων, το συμφέρον της χώρας, το λαϊκό, εάν θέλετε, συμφέρον. Ήταν μια γενναία πολιτική - ιδεολογική υπέρβαση που ναι, μπορεί να συγκριθεί με αντίστοιχες υπερβάσεις του Ανδρέα Παπανδρέου (όπως η εγκατάλειψη των αντιευρωπαϊκών και αντινατοϊκών θέσεων του κόμματός του) στο πρωθυπουργικό του λυκαυγές. Σημειωτέον δε, ότι και στις δύο συγκρίσιμες περιπτώσεις, παρά τις χαώδεις διαφορές στο επίπεδο του εγχώριου και του διεθνούς περιβάλλοντος, οι «υπερβάσεις» των δύο ανδρών είχαν παρόμοια στόχευση, την αποτροπή της οικονομικής και γεωπολιτικής απομόνωσης της χώρας… 

Ομοιότητες υπάρχουν 

Η μεγάλη αντίφαση είναι ότι ενώ η γενναία «υπέρβαση» Τσίπρα του χάρισε εθνική (και διεθνή) ηγετική ακτινοβολία, πράγμα που φάνηκε με την θριαμβευτική επανεκλογή του μετά τη «συνθηκολόγηση», δεν έγινε ποτέ απολύτως αποδεκτός από το σύνολο του ίδιου του κόμματός του, της ίδιας της κυβέρνησής του, ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης τους, ο αδιαμφισβήτητος πρωθυπουργός τους: τότε ήταν υπό διαρκή αμφισβήτηση από τις «ασυνεπείς μειοψηφίες», τις συνιστώσες, τα κόμματα εντός του κόμματος. «Δεν ήταν πρωθυπουργός, αλλά απλά «πρώτος μεταξύ ίσων» σε ένα σύνθετο πολιτικό μηχανισμό», περιέγραφε επακριβώς ο Ζαν Κατρεμέρ της Γαλλικής Liberation, σε μια αποτίμηση της κυβερνητικής λειτουργίας κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων. Αλλά ακόμα και τώρα, δύο χρόνια μετά, κάποιοι αμφισβητούν (με άρθρα και αναλύσεις που πατούν σε θεωρίες και δόγματα) ακόμα και τη ρητορική του πρωθυπουργού για έναν άλλο πρωθυπουργό: «Ο Α. Παπανδρέου ήταν η εποχή του: χαρισματικός διότι η εποχή του ευνοούσε τους «χαρισματικούς», πρωτοπόρος διότι η εποχή του, του μεγάλου για την Ελλάδα μετασχηματισμού, υπήρξε η εποχή των πρωτοπόρων ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων για την Ευρώπη γενικώς, καταφανώς ρεφορμιστής…». 

Μάλιστα: «Ο Αλέξης Τσίπρας είναι η εποχή του», μπορώ να υποστηρίξω εγώ: «χαρισματικός διότι η εποχή του ευνοεί τους χαρισματικούς, πρωτοπόρος διότι η εποχή του, του μεγάλου για την Ελλάδα μετασχηματισμού, είναι η εποχή των πρωτοπόρων ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων για την Ευρώπη γενικώς, καταφανώς ρεφορμιστής…». 

Πίσω απ’ τις πιρουέτες 

Είδατε, το μόνο που αλλάζω είναι ότι στη θέση του Ανδρέα βάζω τον Αλέξη, ότι μεταφέρω την αφήγηση σε παρόντα χρόνο και ότι αφαιρώ τα εισαγωγικά από τη λέξη χαρισματικός, (αυτό διότι πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματι χαρισματικοί πολιτικοί ηγέτες και ότι ο Τσίπρας είναι τέτοιος). Και ευθύς αμέσως, έχουμε έναν Τσίπρα που «μοιάζει με τον Ανδρέα» μέσα σε ένα κείμενο που προσπαθεί να αποδείξει ότι όχι, καμιά σχέση, και ότι κακώς ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, δίνει credit στον Ανδρέα Παπανδρέου (και στο ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ) με το άρθρο του για τον ιστορικό ηγέτη του ΠΑΣΟΚ. 

«Πολύ κακό για το τίποτα» θα μου πείτε, αλλά πίσω από τις επικοινωνιακές πιρουέτες που στήθηκαν γύρω από το (πολιτικά χρήσιμο, κατά τη γνώμη μου) άρθρο του πρωθυπουργού για τον Ανδρέα, φάνηκε και πάλι ο αντικατοπτρισμός της εποχής των… πλατφορμών: κάποιοι αντιμετωπίζουν ιδεολογικά (με άρθρα και αναλύσεις που πατούν σε θεωρίες και δόγματα) την παρούσα κυβερνητική πραγματικότητα, κι ακόμα την προσωπικότητα και τη ρητορική του ίδιου του πρωθυπουργού. Με αποτέλεσμα να χάνουν τον μπούσουλα που οδηγεί στην κριτική θεώρηση των παρόντων κυβερνητικών προσώπων και πραγμάτων. Να βγαίνουν εκτός χρόνου δηλαδή, και να καταλήγουν στη συγγραφή άτοπων και άγονων κειμένων, που μοιάζουν αφόρητα αυτοκριτικά: «…Το κόμμα του, (σ. σ: το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου) τέκνο της εποχής του, διολίσθησε επίσης. Και έγινε το ίδιο συστημικό κατεστημένο, αποκαθιστώντας τάχιστα τις σχέσεις του με τη μεγαλοαστική τάξη. Δημιουργώντας επιπλέον και νέους εκπροσώπους του κεφαλαίου…». Μάλιστα…

3 Σεπτεμβρίου 2017

Ποια Τρίτη Σεπτέμβρη;



*Ποια Τρίτη Σεπτέμβρη, ποιος σοσιαλισμός, ποιο ΠΑΣΟΚ; Όταν ο σοσιαλισμός κι ο νεοφιλελευθερισμός δίνουν τα χέρια και γίνονται συντρόφια, όταν εκείνοι που εν ονόματι του σοσιαλισμού μας κυβερνούσαν και μας κυβερνούν ακόμα δεν νιώθουν φρίκη μπρος σ' αυτή την βάρβαρη επιμειξία, αυτό το τέρας που γεννήθηκε και ζει μέσα στο σπίτι τους το ίδιο, δεν αντιδρούν, δεν επαναστατούν (δεν έχουν λόγο ή τον πνίγουν μπρος στη λιγούρα τους για κυβερνητικές καρέκλες) τότε...

Τότε η φρίκη που εκμηδενίζει τους σκεπτόμενους πολίτες είναι λιγότερο ευγενής και διαβρωτική, αγγίζει χώρους βαθύτερα νυχτερινούς: είναι η επιθυμία να μην έχουμε σκέψη, η επιθυμία να μην έχουμε υπάρξει ποτέ τίποτα, η συνειδητή απελπισία όλων των κυττάρων της ψυχής. Και η ξαφνική αίσθηση ότι είμαστε έγκλειστοι σε ένα κελί δίχως έξοδο. Μόνη ελπίδα εκείνο το ισχνό ημίφως στο βάθος του πολιτικού τούνελ, αριστερά. .."

Νίκος Τσαγκρής

* Απόσπασμα του άρθρου μου ( με αφορμή το οριστικό "άνοιγμα" του ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιωργάκη Παπανδρέου προς τον νεοφιλελευθερισμό (Ανδριανόπουλος, Μάνος κ.α /2004) που αποπειράθηκε να λογοκρίνει η εκδοτική ομάδα του Πασοκικού, τότε, ΕΘΝΟΥΣ. Με συνέπεια την άρνησή μου να δεχτώ την λογοκρισία και, εν τέλει, την παραίτησή μου από την συγκεκριμένη εφημερίδα. (Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις...)