Η κατασκευή πολιτικών μάρκας Τραμπ

Αδίστακτοι σφετεριστές ενός μεταμοντέρνου εθνικισμού που αναδύθηκε στην φάση της «παγκοσμιοποίησης» και γιγαντώθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης

 Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής

O «τρελοφάρατζ» (ο Νάιτζελ Φάρατζ του βρετανικού UKIP), ο πιο γνήσιος εκφραστής της πολιτικής κουλτούρας Τραμπ στην Ευρώπη, κάλεσε τον νεοεκλεγέντα στην προεδρία των ΗΠΑ μεγιστάνα του real estate να κατεδαφίσει «τη σιχαμερή πολιτική του Μπάρακ Ομπάμα και να μετατρέψει τη σχέση των ΗΠΑ με τη Βρετανία σε πρώτη προτεραιότητά του»… Ο Νάϊτζελ Φάρατζ διόλου τρελός δεν είναι, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος μιας εγκατεστημένης, εδώ και χρόνια, κατάστασης πραγμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι. Μιας κατάστασης που, τώρα, μοιάζει να αναπτύσσεται και να απειλεί με κατεδάφιση τη «σιχαμερή πολιτική της Μέρκελ και του διευθυντηρίου των Βρυξελλών» στην Ευρώπη… 

Εδώ προκύπτει μια εξίσωση που δεν είναι.. εντελώς πραγματική, αλλά ούτε και εντελώς φαινομενική, αφού η κατάσταση των αμερικανικών πραγμάτων εξισώνεται με την κατάσταση των ευρωπαϊκών αντιστοίχων, χωρίς να είναι εντελώς όμοια και χωρίς να είναι εντελώς διαφορετική. Άλλωστε οι δυο καταστάσεις συνδέονται γεωπολιτικά, κι ας τις χωρίζει ολόκληρος… Ατλαντικός: έστω, κατόπιν εορτής, οι σπουδαιότεροι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αναλυτές συμφωνούν ότι το Brexit ήταν προάγγελος της επικράτησης του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Και ότι «η νέα εποχή που εγκαινιάζει σήμερα ο πρόεδρος Τραμπ δεν είναι καθόλου νέα, αποτελεί μεταμοντέρνα παραλλαγή της δεκαετίας του 1930, με τον αποπληθωρισμό, την ξενοφοβία και πολιτικές τού διαίρει και βασίλευε σε πρωταγωνιστικό ρόλο…*» Και επισημαίνουν την ανάδυση «μιας απανταχού ανερχόμενης Εθνικιστικής Διεθνούς»!.. 

 Ένας νέος «εθνικισμός» 

 Κατόπιν εορτής… Προσωπικά, έγκαιρα, στη φάση της κορύφωσης των κινημάτων της αντί – παγκοσμιοποίησης, διέκρινα την ανάδυση ενός «μεταμοντέρνου», όπως τον αποκαλούσα εθνικισμού: «Στην εποχή μας, εποχή κατά τη διάρκεια της οποίας ο όρος «παγκοσμιοποίηση» συνοδεύεται με το γκρέμισμα των εθνικών - πολιτισμικών ταυτοτήτων, ένας νέος, μεταμοντέρνος εθνικισμός επανέρχεται, ανακλαστικά, σαν ένστικτο πολιτισμικής αυτοσυντήρησης, παντού στον κόσμο. 

»Αυτή τη φορά μάλιστα, δεν συνδέεται προνομιακά με την συντηρητική δεξιά και την ακροδεξιά, αλλά ευδοκιμεί ατομικά ή και συλλογικά σε κάθε γεωγραφικό, ταξικό και ιδεολογικό μήκος και πλάτος – από την ακροδεξιά και την συντηρητική δεξιά έως την κομμουνιστική αριστερά και την άκρα αριστερά 

»Αυτός ο νέος «εθνικισμός», συμπλήρωνα τότε, «δεν είναι απαραίτητα αρνητικός, ούτε, βέβαια, θετικός: επαφίεται στην ποιότητα των πολιτικών διαχειριστών – χειραγωγών του, ατόμων, ομάδων, κομμάτων, κινήσεων, κινημάτων…" 

Έχω την αίσθηση (όχι τη βεβαιότητα) ότι ο Τράμπ και, πριν απ’ αυτόν, ο Γκρίλο και ο Φάρατζ και πολλά ακόμα πολιτικά «μούτρα» παρόμοιας ιδιοσυγκρασίας, διαχειρίστηκαν, χειραγώγησαν, εξέφρασαν, εν πάση περιπτώσει, τμήματα λαϊκών μαζών εμφορούμενα από τα φοβικά σύνδρομα αυτού τον ιδιότυπου «μεταμοντέρνου εθνικισμού»: απομονωτισμός, φράκτες, κλειστά σύνορα, εθνικά νομίσματα, πατρίς – θρησκεία – οικογένεια… Άλλα τμήματα ιδίων μαζών με εγγενείς εθνικιστικές τάσεις πλαισίωσαν και γιγάντωσαν τα παραδοσιακά εθνικιστικά και ακροδεξιά μορφώματα και σχήματα. Η συγγένεια του «μεταμοντέρνου», ας πούμε, «εθνικισμού» και του παραδοσιακού ομοιώματός του εμφαίνεται στις σχέσεις Μαρί Λεπέν – Ντόναλντ Τράμπ κλπ, κλπ. 

Τράμπ όπως Μπερλουσκόνι 

 Αλλά είναι και θέμα κουλτούρας, και η κουλτούρα Τράμπ είναι, αναμφισβήτητα, γέννημα της κουλτούρας που έσπειρε τον Μπερλουσκόνι και τον «μπερλουσκονισμό»: πρόκειται περί μας κατηγορίας απολιτικών πολιτικών, που ανταποκρίνονται απολύτως στον πολιτισμό της μιντιοκρατίας και, ταυτόχρονα, τον διαμορφώνουν. Εμφορούνται από μια αρρωστημένη μανία για φήμη και δόξα. Λατρεύουν επιδεικτικά το χρήμα, τις γυναίκες, την τηλεόραση, το ποδόσφαιρο, τα λίφτινγκ, τις εμφυτεύσεις μαλλιών, τους διάσημους φίλους, το καλό φαγητό. Δοξάζουν την Εκκλησία το πρωί, τις οικογενειακές αξίες το απόγευμα και τα όμορφα κορίτσια το βράδυ! 

 «Κυβερνούν υιοθετώντας μιαν υποτιθέμενη διαφάνεια», έγραφε προ ετών, αναφερόμενος στους Μπερλουσκόνι και Σαρκοζί, ο διευθυντής της Λα Ρεπούμπλικα Ezio Mauro: δεν έχουν κανένα μυστικό από μας, η πολιτική και η προσωπική τους ζωή συνυπάρχουν πλάι-πλάι στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Η πολιτική τους διέπεται από καινούργιους κανόνες: το look τους, ο ενδυματολογικός τους κώδικας, είναι εξίσου σημαντικός με έναν νέο νόμο του κράτους**… 

 Λοιπόν, είναι θέμα κουλτούρας. Και μιλάμε για μια κουλτούρα που έχει τις ρίζες της στους Καίσαρες και στους Μουσολίνι του παλαιού κόσμου. και παράγει τους Μπερλουσκόνι, τους Φάρατζ και τους Τραμπ του κόσμου τούτου. Και τις… σιχαμερές πολιτικές του Ομπάμα και της Μέρκελ, τις οποίες καλείται (απ’ τον «τρελοφάρατζ») να κατεδαφίσει ο Ντόναλντ Τραμπ. 

Μακάρι, θα εύχονταν εκατομμύρια Έλληνες όσον αφορά την κατεδάφιση της «σιχαμερής» πολιτικής Μέρκελ. Αλλά δεν νομίζω ότι θα πιάσει η ευχή τους: «Δεν θα μπλέξω με το ελληνικό ζήτημα», είναι η δεδηλωμένη πρόθεση του Τραμπ: «έχω αρκετά προβλήματα… Η Γερμανία θα το επιλύσει… Κι αν δεν το κάνει η Μέρκελ, ο Πούτιν θα σώσει την κατάσταση»! 
Χέσε ψηλά κι αγνάντευε, που έλεγε κι ο πατέρας μου.

*Ο Γιάννης Βαρουφάκης στην Εφημερίδα των Συντακτών

** ( http://www.ethnos.gr/ethnos_gnomi/arthro/metamonternos_ethnikismos-107550/)